کنایه شهرام شکیبا به محافل روشنفکری/ دانشگاه چیزی به امینی اضافه نکرد

به گزارش خبرنگار مهر، هفتمین برنامه «شب شاعر» ویژه تجلیل از اسماعیل امینی شاعر، طنزپرداز و پژوهشگر و منتقد ادبی به همت سازمان هنری رسانه ای اوج، عصر روز سه‌شنبه 25 آذر با حضور جمع بسیاری از شاعران و نویسندگان، در محل این سازمان در تهران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم افشین علا شاعر و ترانه سرا در سخنانی گفت: همیشه برایم سوال بوده که چرا حوزه‌ای را که ما در آن قلم می‌زنیم، «ادب» نام نهادند. جواب این پرسش را می‌توان در تاریخ ادبیات دید؛ آنها که در گذشته مشغول این حرفه بوده اند، در آداب و اخلاق بسیار قلم زده اند و آداب اجتماعی و فردی را در درونشان نهادینه کرده اند.

افشین علاء: وقتی صدای مخالف را قطع می‌کردیم، باید می‌دانستیم روزی صدای ما را هم قطع می‌کنند

وی سپس بدون اشاره مستقیم به اخلال به وجود آمده در سخنرانی دو روز پیش حسین شریعتمداری در یکی از دانشگاه‌های تهران، گفت: اگر در فضا‌های فرهنگی کسی حرفی بزند و عده ای در روند صحبت‌های وی اخلالی ایجاد کنند، این نشان از ضعف ادبیات دارد و در دانشگاه‌ها چندان مطلوب نیست که دانشجوی ما این رفتار را بروز دهد و حرف یکی از اصحاب جراید را قطع کند و البته این نشان از عملکرد اشتباه ماست؛ در دوره ای که صدای مخالف را قطع کردیم، باید شاهد باشیم که امروز جوانان ما همان برخورد را با ما داشته باشند حتی اگر حرف منطقی بزنیم. سال‌ها پیش شاهد بودیم که در حرم امام (ره)، عده ای سخن یادگار امام را بریدند ولی برخورد، سکوت بود.

تقدیر از اسماعیل امینی که «در میان هیاهوی دنیا سراغ طنز در بیان امام (ره) رفت»

این شاعر سپس درباره اسماعیل امینی و شعر او، گفت: بارها به جوانان گفته ام که ثروت ما نفت نیست بلکه ادبیات فارسی و شعر، ثروت اصلی ماست؛ هیچ کشوری به اندازه ایران شاعر ندارد. اسماعیل امینی با دانش و خضوع فراوان و با ظرافت‌های شعری توامان، نگاهی به طنز دارد و این نشان از فراخی دید امینی به مسائل است. امام راحل (ره) با تمام صلابت‌هایی که داشتند، همین که به طنز نگاه داشتند نشان از بزرگی نگاه ایشان دارد که بزرگان به موضوعات از منظر طنز نیز می‌نگرند، و چقدر خوشحال شدم که آقای امینی سراغ جایگاه طنز در بیان امام (ره) رفتند. چنین شاعری را باید قدر دانست که در میان هیاهوی دنیا سراغ طنز در بیان امام (ره) رفته است.

اسرافیلی: امینی در شورای شعر صدا و سیما خیلی راحت شعرهای رسیده را «رد» نمی‌کرد

در ادامه این برنامه حسین اسرافیلی شاعر در عرصه شعر انقلاب و دفاع مقدس در سخنانی درباره اسماعیل امینی و شعر او گفت: می‌شود از ابعاد مختلف به کارنامه اسماعیل امینی پرداخت. حضور او در شورای عالی شعر صدا و سیما و تولید ترانه‌های بسیار فاخر که توسط خوانندگان توانمند اجرا شده، نشان‌دهنده ثروت و توانایی‌های ایشان است. بارها شاهد بوده‌ام که آقای امینی با دقت آثار رسیده را می‌خواند و اگر نیاز به اصلاح بود، با توانمندی خوب و با ذوق و گذشت، آنها را اصلاح می‌کرد تا مبادا شعری که قابلیت یک اصلاح کوچک را دارد، رد شود.

اسرافیلی گفت: در شعر آقای امینی و بخصوص طنز او، شاهد توانایی‌های بسیار بالاتری هستیم بیشتر این قبیل شعرهای امینی فکاهی است تا طنز و در واقع در طنز هم عمق دارد. من از نظر ایشان بسیار بهره مند بودم و مصاحبت ایشان با عزیزانی مانند سیدحسن حسینی و قیصر امین پور، منش او را لذتبخش‌تر کرده است. دوستی ایشان را ارج می‌نهم.

دست‌پیش: امینی از کوچک‌ترین بچه من هم دو سال کوچکتر است ولی برای من «استاد» است

در مراسم گرامیداشت جایگاه ادبی اسماعیل امینی همچنین محمود دست پیش با بیان اینکه من از اول انقلاب در شورای شعر صدا و سیما حضور داشتم و 110 شعر برای انقلاب و فقط به زبان ترکی سروده ام، گفت: استاد اسماعیل امینی را از همین شورای شعر صدا و سیما می‌شناسم، او بود که نظرات کارشناسی در مورد «لغتنامه ترکی و فارسی» من ارائه کرد.

دست پیش همچنین اسماعیل امینی را اسوه انسانیت و تواضع، آگاهی و خاکی بودن دانست و گفت: همه اینها بالاتر از شاعر بودن و استاد بودن اسماعیل امینی است. او از کوچک‌ترین بچه من هم دو سال کوچکتر است ولی حق استادی به گردن من دارد.

این شاعر آذری زبان با اشاره به تسلط امینی در شعر ترکی گفت: ایشان با ادبیات آذربایجان از فضول و شاه اسماعیل و صراف و صائب تبریزی گرفته تا شاعران ترک زبان معاصر، آشناست. همین بس که او همشهری محمد باقر خلخالی است. اسماعیل امینی کاملاً به زبان و ادبیات آذربایجان اشراف دارد.

دست پیش در پایان از اسماعیل امینی خواست تا مقاله‌ای را که او (امینی) سال‌ها پیش با عنوان «فرهنگستان یک نفری» برای تقدیر از تلاش‌های دست پیش، نوشته و در روزنامه اطلاعات چاپ کرده بود، بخواند و پس از آنکه اسماعیل امینی این متن را خواند، دست پیش هم شعری را که در وصف امینی سروده بود، قرائت کرد.

قرائی: هیچگاه امینی را در پازل سیاست‌بازی‌ها ندیدم

در ادامه این برنامه حسین قرائی شاعر و از دست اندرکاران سازمان هنری رسانه ای اوج هم در سخنانی با بیان اینکه اسماعیل امینی بیشترین جدیت را در حوزه نقد داشته و او را بیشتر به عنوان یک منتقد می‌شناسند، گفت: با این حال او در حوزه شعر هم کارهای ارزنده‌ای کرده که به زودی روانه بازار می‌شوند. از زمانی که امینی را می‌شناسم، وی را در پازل سیاست‌بازی‌ها ندیدم. او در جبهه انقلاب و برای ارزش‌ها قلم می‌زند و من هر وقت او را می‌بینم، یاد احمد زارعی می‌افتم. حضور افرادی چون اسماعیل امینی موجب ضریب گرفتن وحدت ادبیات انقلاب است و ما دلمان به این مسئله روشن است.

در این مراسم همچنین ناصر فیض شاعر و طنز پرداز در سخنانی گفت: آشنایی من با اسماعیل امینی به دوره‌ای باز می‌گردد که پیرمردها قصد ورود به دانشگاه گرفتند و من هم تا مقطعی پیش رفتم و امینی اما ادامه داد. اما او از همان ابتدا دکتر بود و حضورش در کلاس درس به کلاس، وزن می‌داد. برخی اساتید در کلاس از حضور امینی ناراضی بودند زیرا باید حواسشان را بیشتر جمع می‌کردند تا مبادا حرفی بزنند که او از آن اشکال بگیرد.

فیض: دانشگاه چیز تازه‌ای به امینی اضافه نکرد و او از بدو ورود به دانشگاه، استاد بود

وی افزود: کارها و کتاب‌های او در آن دوران هم از ساختار اصولی برخوردار بود و به هیچ وجه کتابسازی نبود. دانشگاه هم چیز تازه‌ای به امینی اضافه نکرد او از همان ابتدا بسیار توانمند بود و یکی از سرمایه‌های طنز حوزه هنری هم بود. ما از دیرباز روی او شناخت داشتیم چراکه از سرمایه‌های طنز فارسی است. با این حال او به شدت آدم آکادمیکی است؛ فکر می‌کنم برای اثبات توانمندی‌های اسماعیل امینی در حوزه طنز، تنها وجود کتاب «خندمین‌تر افسانه» کافی است.

رئیس دفتر طنز حوزه هنری افزود: از اولین کسانی که ما روی او به عنوان یکی از سرمایه‌های اصلی کشور در حوزه طنز حساب می‌کردیم، اسماعیل امینی بود و مایل به حضور او در دفتر طنز بودیم که خوشبختانه این مهم محقق شد و خیلی‌ها از ایشان خیلی چیزها آموختند. اسماعیل امینی نمونه بارز یک هنرمند، شاعر و طنزپرداز متعهد به معنای واقعی آن است و بیشترین توجه را به بحث‌های علمی دارد. اسماعیل امینی نشان داد که با زبان طنز می‌توان هر کار نابه جایی را زیر سوال برد.

محمدرضا سهرابی‌نژاد، اسماعیل امینی را به عنوان وصی قانونی خود معرفی کرد

در این مراسم همچنین محمدرضا سهرابی‌نژاد، شاعر در سخنانی در توصیف اسماعیل امینی گفت: اسماعیل امینی یا به تعبیری امین اسماعیلی، صفات بسیاری دارد؛ ایشان در حوزه شعرهای آیینی، طنز، شعر سیاسی و شعر انقلابی، ید طولایی دارد و کتاب‌های مختلفی دارد و من هم به نوبه خودم از ایشان خیلی چیزها یاد گرفتم.

این شاعر، امین بودن را از صفات واقعی و بارز اسماعیل امینی خواند و گفت: او در حفظ و رعایت امانت در آثار دیگران و نقد و بررسی آنها، آدمی نیست که با یک غوره، سردش شود و با یک مویز گرمش شود. امینی آدم بخیلی نیست و ذکات آنچه را که آموخته است، می‌پردازد و با کمال میل آن را در اختیار دیگران قرار می‌دهد. اسماعیل امینی آدم آزاده‌ای است و به جناح و دسته خاصی تعلق ندارد. من بیشتر او را حق طلب یافتم و کسی که رنگ عوض نمی‌کند. من به خانواده خودم و به بچه‌های خودم گفته‌ام که اگر مُردم و آثاری از من ماند، بهترین وصی من، اسماعیل امینی است و اگر او تشخیص داد، می‌تواند در آثار من دخل و تصرف ایجاد کند.

مودب: امینی صبورانه مشغول مقابله با مشهورات است

در ادامه این برنامه علی‌محمد مودب، شاعر و مدیرعامل موسسه شهرستان ادب با بیان اینکه معلمی مستلزم صبر و حوصله است، گفت: اسماعیل امینی این توفیق را داشته که بردبارانه صبر، پیشه و حوصله کند تا معلم شود. اسماعیل امینی یکی از معدود آدم‌های روزگار است که خیلی با حوصله به مقابله با مشهورات، مشغول است و خیلی هم صبورانه در این باره با جوان‌ها حرف می‌زند. ویژگی دوم او تعهد راستینش به انقلاب و اسلام است و این کم متاعی نیست.

عبدالحسینی: برای منِ عکاس، امینی همیشه چهره‌ای فوتوژنیک است

در این مراسم همچنین محمود عبدالحسینی، عکاس پیشکسوت در سخنانی، منش و رفتار اجتماعی اسماعیل امینی را نشات گرفته از مهربانی پیامبر اسلام (ص) توصیف کرد و آن را از نشانه‌های مهم و خطیر هنرمند بودن دانست و گفت: امینی برای من به عنوان یک عکاس، همیشه چهره‌ای بشاش و لطیف و به قول ما عکاسان، فتوژنیک داشته است و من در عکس‌هایی که از ایشان گرفته‌ام، همیشه چهره‌ای ملیح داشته است. اسماعیل امینی فرهیخته‌ای است خوش چهره و دوست داشتنی.

زائری: اسماعیل امینی شخصیتی معتدل و جامع دارد

حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا زائری هم در این برنامه در سخنان کوتاهی گفت: امروز به خاطر دوستی‌ها و دوست‌داشتن‌هایمان و به احترام اعتدال و شخصیت جامع اسماعیل امینی، دور هم جمع شده‌ایم. در روزگاری که زخم‌هایی از آزردگی‌ها، ما را گرفتار کرده است، چه التیامی بهتر از این مهربانی‌ها و فرمود، بهترین دستاویز ایمان، دوست داشتن برای خداست.

در این برنامه همچنین شهرام شکیبا، شاعر و طنزپرداز با اشاره به جایگاه علمی اسماعیل امینی در عرصه شعر، گفت: دانشگاه فقط مُخل ذوق داشتن بوده، با این حال همیشه انگیزه‌ای بوده برای یادگیری بیشتر. طنز، عصیان اهل فکر است و جالب آنکه آکادمیسینی مانند اسماعیل امینی، اهل طنز هم است و این ویژگی اوست که طنز می‌نویسد و در آکادمی هم است. شکیبا، ویژگی اصلی طنز اسماعیل امینی را در این نکته توصیف کرد که نه خیلی هیجان‌زده بلکه معقول نوشته می‌شود و این البته تاثیر دانشگاه است.

کنایه شهرام شکیبا به «محافل روشنفکری»

وی همچنین انتخاب موضوع طنز را از سوی اسماعیل امینی به عنوان تز پایان‌نامه دکتری خود، مساله‌ای مهم خواند و با بیان اینکه این اتفاق در زمانی افتاد که هیچکس طنز علمی را به عنوان یک ژانر علمی در ادبیات نمی‌پذیرفت، سخنان خود را با کنایه‌ای به، به گفته خود «محافل روشنفکرانه» به پایان برد و گفت: من زمانی حرفی زدم که ظاهراً به آقایان روشنفکرها خیلی بَرخورده بود؛ ولی می‌خواهم الان هم دوباره آن حرف را بزنم؛ هیچ جمع روشنفکرانه‌ای نیست که با «ویوالدی» شروع و با «بابا کرم» تمام نشود!

خاطره اسماعیل امینی از علت استفاده از دستشویی استادها در دوره دانشجویی‌اش!

در پایان هفدهمین نشست «شب شاعر» ویژه تجلیل از اسماعیل امینی، این شاعر و طنزپرداز در سخنانی با بیان یکی دو خاطره لطیف کوشید فضای جلسه را عوض کند و از جمله گفت: من آن اوایل که در دانشگاه بودم، یادم می‌آید که بعضی از دانشجویان می‌رفتند دستشویی که سیگار بکشند و من از این مساله بدم می‌آمد؛ به همین خاطر می‌رفتم دستشویی استادها. ناصر فیض (طنزنویس) می‌گفت: تو چرا می‌روی دستشویی استادها؟ تو که استاد نیستی! من هم جواب می‌دادم: شاید من هم روزی استاد شدم، فیض به من می‌گفت: حالا که نیستی! من هم جواب می‌دادم: بالاخره باید از جایی شروع کنم!

«کافی است انسان باشیم و مهربان و بدانیم که دیگران هم هستند و حق اظهارنظر دارند»

امینی همچنین گفت: ما چه شعر بگوییم، چه طنز، چه استاد باشیم، چه شاگرد، چه معروف و چه غیرمعروف، فرقی نمی‌کند؛ مهم این است که انسان باشیم و مهربان و بدانیم که دیگران هم هستند و حق اظهارنظر دارند. همین کافی است.

این شاعر و طنزپرداز کشورمان همچنین از اینکه به گفته او هنوز در حوزه‌های علمی و حوزه‌های هنری کشور، بداخلاقی‌هایی که در برخی حوزه‌های دیگر وجود دارد، رایج نشده است، ابراز خوشحالی کرد و گفت: من شخصاً در زندگی کوشیده‌ام که با همگان از هر طیف فکری و سیاسی که باشند، مراوده و دوستی داشته باشم.

در پایان این مراسم، لوح تقدیر و هدایایی از طرف بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، سازمان هنری و رسانه ای اوج، دفتر ادبیات و هنر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، خانه ادبیات افغانستان، موسسه شهرستان ادب و حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، به اسماعیل امینی اهدا شد.