خبرگزاری مهر- گروه هنر- فاطمه حامدی خواه: موزه هنرهای معاصر تهران از جمله مهمترین فضاهای فرهنگی وهنری کشورمان است که با توجه به معماری ویژه و فاخر آن و همچنین گنجینه آثار هنری بسیار ارزشمندی که دارد در داخل و خارج از کشور مورد توجه است و بنا بر این اهمیت، هر از گاهی در صدر اخبار رسانه ها قرار می گیرد.
به نمایش درنیامدن آثار گنجینه، فروش برخی از آثار، آسیب های احتمالی به آنها، معاوضه آثار غیرقابل نمایش، نگهداری نامناسب آثار گنجینه و خرابی تأسیسات موزه و آسیب هایی که به معماری موزه وارد می شود از جمله موارد خبرسازی بوده است که طی سالیان بعد از انقلاب، موزه هنرهای معاصر تهران را در صدر اخبار رسانه های داخلی و خارجی قرار داده است.
آخرین بار بحث واگذاری موزه هنرهای معاصر تهران به همراه فرهنگسرای نیاوران و موزه صبا به بنیاد رودکی که اواخر سال گذشته رسانه ای شد، بار دیگر موزه هنرهای معاصر تهران را به صدر اخبار آورد.
خبر تصمیم گیری مدیران فرهنگی در این زمینه آن هم پشت درهای بسته، اواخر سال گذشته مطرح شد و پس از مدتی خبر آن به بیرون درز کرد و رسانه ای شد.
این خبر با واکنش اهالی فرهنگ و هنر روبرو شد و از جمله انجمن نقاشان ایران بیانیه ای هشدار آمیز را در این زمینه منتشر کردند و پس از آن گفتگوهای بسیاری در مخالفت با این تصمیم گیری مدیران از سوی رسانه ها منتشر شد.
مدیران تصمیم گیرنده در این زمینه نیز ابتدا به انکار این خبر پرداختند و پس از انتشار اسناد و نامه هایی مبنی بر این واگذاری ها به نیت خیرخواهانه ای که در پس این واگذاری ها در سر داشتند، اشاره کردند و دلیل این واگذاری را یافتن راهکاری برای رفع مشکلات موزه هنرهای معاصر تهران ذکر کردند.
اگر چه در نهایت با توجه به حساسیت اهالی فرهنگ و هنر و مخالفت اکثر هنرمندان با واگذاری موزه هنرهای معاصر تهران به بنیاد رودکی، عملی شدن این اتفاق از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی منتفی اعلام شد اما همچنان مشکلات موزه هنرهای معاصر تهران در این زمینه باقی است و راهکار عملی مشخصی برای آن مطرح نشده است.
در همین راستا موضوع واگذاری موزه هنرهای معاصر تهران به بنیاد رودکی، معاوضه آثار غیرقابل نمایش، وضعیت سلامت آثار، خارج کردن برخی از آثار گنجینه موزه، مستند کردن آثار، محدودیت های معماری موزه و رویکرد موزه در برنامه ریزی و نمایش آثار را با حضور سه تن از کارشناسان حوزه هنر به بحث و بررسی گذاشته ایم تا به یک راهکار نهایی برای برون رفت از مشکلات موزه هنرهای معاصر تهران دست پیدا کنیم.
در این نشست مهدی حسینی هنرمند نقاش و استاد دانشگاه، بهرام کلهرنیا هنرمند طراح گرافیک و استاد دانشگاه و احسان آقایی مدیر پیشین موزه هنرهای معاصر تهران حضور داشتند.
در بخش اول این نشست ابتدا به موضوع واگذاری موزه هنرهای معاصر تهران به بنیاد رودکی، دلیل این تصمیم گیری و یافتن راهکاری برای برون رفت از این مشکلات پرداخته شده است.
در این نشست با ما همراه باشید:
*فکر واگذاری موزه هنرهای معاصر تهران به بنیاد رودکی ازکجا نشأت می گیرد و با توجه به مشکلات مالی و عمرانی موزه هنرهای معاصر شما چه راهکاری برای برون رفت از این مشکلات پیشنهاد می کنید؟
احسان آقایی: موزه هنرهای معاصر تهران در حال حاضر زیرمجموعه مرکز هنرهای تجسمی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. اتفاقی که بعد از دوران مدیریت دکتر صحفی در موزه افتاد این است که اعتبارات موزه به صورت مستقیم به آن تخصیص داده نمی شد. البته ردیف اعتباری در حوزه عمرانی دارد اما در حوزه هزینه کرد ندارد. از فصل پنجم بودجه که به نام کمک به فعالیت های فرهنگی و هنری در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می گیرد، بخشی به معاونت هنری و بخشی هم به مرکز هنرهای تجسمی تعلق دارد و از این بودجه هزینه های موزه هم پرداخت می شود.
با توجه به مشکلات بودجه ای و تحریم هایی که از سال ۹۰ به بعد به وجود آمده است، اعتبارات مرکز هنرهای تجسمی هم کاهش یافته است به طور مثال اعتبار چهار و نیم میلیارد تومانی این مرکز در سال ۸۹ -۹۰ در حال حاضر به دو میلیارد تومان رسیده است که این مبلغ هم به طور کامل محقق نمی شود.
از سوی دیگر بخش زیادی از هزینه های موزه نیز مربوط به برنامه هایی چون جشنواره تجسمی فجر است که حدود یک میلیارد تومان هزینه دارد و علاوه بر آن بی ینال ها و جشنواره های دیگری هم هست که هزینه دارند. بنابراین اعتباری که باید به موزه برسد، کافی نیست. اما این مسئله که در نحوه هزینه کردها وجود دارد یک مشکل درون سیستمی است و به نظرم خیلی مسئله بغرنجی نیست.
من سه سال پیش که برای پیگیری اعتبارات موزه به سازمان برنامه و بودجه رفته بودم، متوجه شدم که موزه هنرهای معاصر تهران هر سال ردیف بودجه عمرانی داشته است.
*این بودجه چقدر است؟
آقایی: تصور می کنم سال گذشته حدود سه تا چهار میلیارد تومان اعتبار عمرانی داشته است که البته مبلغ دقیق آن را به خاطر ندارم. اما به هر حال هیچ سالی این اعتبارات به موزه اختصاص داده نشده است. این اعتبارات به طور مستقیم به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتقل می شود که وزارتخانه به صلاحدید خود این اعتبارات را هزینه می کند. مثلا در سه سال گذشته بودجه عمرانی موزه برای تئاتر شهر هزینه شده است. چون تئاتر شهر را می خواستند به جشنواره های فجر برسانند.
*به لحاظ قانونی درآمدهای موزه باید به خزانه دولت واریز شود این در حالی است که خود موزه به این درآمدها برای رفع مشکلاتش نیاز دارد. آیا هیچ راهکار قانونی برای در اختیار گرفتن این درآمدها بدون واگذاری موزه به جایی وجود ندارد؟
آقایی: این موضوع که باید درآمدهای موزه به حساب خزانه دولت واریز شود یک بحث قانونی است چون هر در آمدی در هر نقطه از کشور توسط نهادهای دولتی به حیطه وصول درآید باید در حساب های خزانه متمرکز شود. اما این مسئله راهکار دارد. قانونگذار گفته است که درآمدهای اختصاصی وزارتخانه ها باید به حساب خزانه دولت واریز شود. موزه های تخصصی مصوبه ای دارند که سال ۸۹ - ۹۰ تصویب شد و طی آن درآمدهایشان را به خزانه دولت واریز می کنند و اسناد آن را برای ذیحسابی در وزارت خانه ارسال می کنند. بعد از پایان سال مالی، وزارتخانه میزان مبالغ واریزی به حساب خزانه را به سازمان مدیریت اعلام می کند و در سال مالی بعد، این درآمد به عنوان درآمد اختصاصی در اختیار وزارتخانه قرار می گیرد و باید به موزه داده شود.
درآمدهای کل کشور شامل سه بخش درآمدهای عمومی، اختصاصی و خصوصی است که درآمدهای اختصاصی از سوی وزارتخانه ها به صورت مستقیم به دست می آید و تصمیم گیری برای نحوه هزینه کرد آن نیز با بالاترین مقام آن وزارتخانه و دستگاه دولتی است. اما مشکل اینجاست که حتی اگر این مبلغ به وزارتخانه بازگردد، تضمینی برای پرداخت آن به موزه وجود ندارد.
با همه اینها، مشکلات موزه به گونه ای نیست که برای رفع آن لزوماً موزه را واگذار کنند هر چند که بنیاد رودکی هم شأن خصوصی ندارد و هیات امنای آن را وزارت ارشاد تعیین می کند. با این حال راهکاری که همه موزه های دنیا انجام می دهند، این است که همه آنها حتی موزه های ملی آنها به صورت هیأت امنایی اداره می شوند و این هیأت امنا را دولت تعیین می کند.
راهکارهای بهتری هم وجود دارد که البته زمان بر است. مثلاً می توان یک بنیاد راه اندازی کرد با نام بنیاد هنر معاصر که موزه هنرهای معاصر تهران، فرهنگسرای نیاوران و حتی موزه های معاصر شهرستان ها را زیرمجموعه آن قرار داد و برای آنها برنامه ریزی منسجم انجام داد. اما برای راه اندازی بنیاد هنر معاصر نیاز به مصوبه مجلس است که زمان بر است ولی می توان از هم اکنون اقدام کرد و حتی اگر به عمر این دولت هم نتیجه نداد، حداقل ما خدمتمان را کرده ایم و در دولت های بعدی نتیجه آن را خواهیم دید.
به نظر می رسد اندکی در تصمیم گیری تعجیل صورت گرفته است. من معتقدم که نباید به دنبال راه حل های کوتاه مدت باشیم که هر طور شده در دوره مدیریت کنونی این مساله را حل کنیم. این مسائل زمان بر است ولی چندان هم کار پیچیده ای نیست.
*آقای کلهرنیا شما چه راهکاری برای برون رفت از مشکلات موزه پیشنهاد می کنید؟
بهرام کلهرنیا: جناب آقایی با شناختی که از کار دولتی دارند به موارد ظریف و دقیقی اشاره کردند. به نظر من مکانیسم حقوقی و قانونی باید بر این رفتار حاکم باشد که این مکانیسم برای همه مردم و هنرمندان قابل فهم نیز باشد. این که برخی تصمیم گیری های فرهنگی در خفا و پنهانی شکل می گیرد، شایسته نیست. رفتارهای فرهنگی به درستی، صراحت و راستی و موضع گیری های صریح نیاز دارند و روزگار رفتارهای پرشائبه خیلی وقت است که گذشته است.
هشتم اردیبهشت ماه بود که طی جلسه ای در موزه هنرهای معاصر تهران با حضور علی مرادخانی، مجید ملانوروزی و جمعی از اعضای انجمن نقاشان و مجسمه سازان و دیگر هنرمندان درباره مسائل موزه بحث هایی شد. جناب مرادخانی و ملانوروزی دیدگاه هایی داشتند و به محدودیت های موزه اشاره کردند که در شرایط موجود این موزه بحران زده است.
به طور مثال به این نکته اشاره شد که دستگاه تهویه موزه بیش از ۱۰ سال است که از کار افتاده است و این در حالی است که اشیا موزه ای باید در درجه حرارت معینی حفاظت شوند.
همچنین آقای مرادخانی اشاره کردند که قصد دارند دستگاه تهویه موزه را درست کنند اما طبق قانون باید این موضوع به مناقصه گذاشته شود و برنده این مناقصه این مشکل را اصلاح کند. اما چون این شرکت ها لزوماً متوجه اهمیت موزه نیستند، ممکن است همه جای موزه را به هم بریزند تا این دستگاه تهویه را اصلاح کنند.طبق گفته مرادخانی ما نیاز به اختیاراتی برای حفاظت، بازسازی و مرمت موزه داریم که مدیریت موزه از این اختیارات به نحو شایسته استفاده کند.
اگر چه اینها سخنان درستی است. اما مسئله این است که نهاد دولتی در آن سو کار خودش را می کند، نهاد فرهنگی و هنری هم در این سو ادعای خودش را دارد و گفتگوهای بین آنها به یک مرکز مشترک نرسیده است. آن روز به این نتیجه رسیدیم که موزه نیاز به یک هیات امنا دارد که به عنوان تشکل های هنری با حضور نمایندگان دولتی، حقوق دان ها و کارشناسان حوزه های مختلف گرد هم جمع شوند و طرح جامع مدیریت موزه طراحی شود و در آن شرایط است که ابتدا باید درباره چیستی موزه هنرهای معاصر تهران بحث کرد.
اگر ما امروز درباره چیستی موزه و مسائل کمی و کیفی آن گفتگو می کنیم، این نشان می دهد که به مرز بحرانی رسیده ایم که این گفتگوها انجام می شود. خطاهای گوناگونی صورت گرفته است، شبهاتی به وجود آمده است و اخبار و حواشی بسیاری در رسانه ها منتشر شده و ایجاد حساسیت کرده است. برای برون رفت از این بحران لازم است که یک جلسه برای شفاف سازی از سوی وزارتخانه برگزار شود و با دعوت از نمایندگان جامعه فرهنگی و هنری گفتگوها و پرسش و پاسخ هایی درباره مشکلات موزه و وضعیت کنونی آن به صراحت صورت گیرد.
به طور مثال وقتی گفته می شود که درآمد موزه باید به خزانه دولت واریز شود من نمی دانم این درآمد یعنی چه مقدار در سال و اگر در اختیار موزه قرار گیرد آیا غیر از این است که این درآمد فقط صرف پرداخت دستمزدها خواهد شد.
من بارها در جلسات مختلف شاهد آن بوده ام که چگونه موزه با چنگ و دندان در دوره های مختلف اداره می شد. من مایلم به راستی و درستی همه کسانی که در دوره های مختلف در این موزه فعالیت کرده اند، تردیدی نداشته باشم اما به شکل جدی هوادار این هستم که این گفتگوها به صورت شفاف و با حضور جناب مرادخانی و ملانوروزی با حضور کارشناسان حوزه موزه داری و دیگر صاحبنظران هنری صورت بگیرد و درباره کمیت و کیفیت آثار موزه و مشکلات آن بحث و بررسی و اطلاع رسانی شود.
به طور مثال درباره سلامت برخی آثار موزه ها مرتب اخباری شنیده می شود که صحت و سقم آنها معلوم نیست از جمله این که گفته می شود برخی از آثار دچار کپک زدگی شده اند و رطوبت موجود در فضا منجر به بروز انواع کپک ها و قارچ ها شده است و این هشدارهایی است که مرتب شنیده می شود و راهکار همه این مسائل نیز بدون تردید تشکیل هیات امنایی برای موزه است.
*آقای حسینی از نظر شما مشکل اصلی موزه چیست؟
مهدی حسینی: سال هاست که گفته می شود موزه با مشکلات مالی روبروست و بحران زده است. اما مشکلی که به نظر من بیش از بحران موزه اهمیت پیدا کرده است، موضوع بی اعتمادی به مسئولان هنری است. با اتفاقاتی که درباره مسائل موزه هنرهای معاصر تهران صورت گرفت، دیگر اعتمادی به مدیران معاونت هنری وجود ندارد. از قبل هم زمینه این بی اعتمادی شکل گرفته بود به خصوص زمانی که بحث فروش برخی از آثار موزه هنرهای معاصر تهران مطرح شد. طرح این موضوع هم به صورت خودمانی و محرمانه صورت گرفته بود اما جامعه هنری متوجه این موضوع شد و با انتشار مقالات و گفتگوهای مختلف مانع از انجام این کار شدند.
متاسفانه اکنون همان ذهنیت سودجویانه که معتقد است باید از آثار موزه بهره برداری مادی داشته باشیم، همچنان در وزارت ارشاد هست و ریشه دوانده است. مدیریت هایی که آشکار نیستند و در قالب مشاور حضور دارند و با این ذهنیت درصدد هستند که به طرق مختلف به این منافع مادی دست پیدا کنند و در آخرین اقدام خود موضوع واگذاری موزه به بنیاد رودکی را مطرح کرده اند.
اگر چنانچه گفته شده است در موضوع واگذاری موزه هنرهای معاصر تهران، حسن نیت وجود داشته است چرا به صورت پنهانی این تصمیم گیری صورت گرفته است و چرا زمانی که این موضوع آشکار شده و رسانه ای می شود از سوی مسئولان تذکیب می شود.
آن چه اکنون در بین جامعه هنری به کرات شنیده می شود این است که این ذهنیت بهره برداری مادی از موزه هنرهای معاصر تهران نه به صورت پست مشخص اما به شکل نامحسوس و تأثیرگذار در وزارت ارشاد وجود دارد و اگر چه مسئله واگذاری موزه نیز با رسانه ای شدن و انتشار مقالات و گفتگوهای مختلف به سرانجام نرسید، اما باز هم این ذهنیت سودجویانه حاکم از طریق دیگری به دنبال عملی کردن خواسته های خود خواهد بود.
*شما هم تشکیل هیات امنا برای موزه را راهکار برون رفت از مشکلات موزه می دانید؟
حسینی: من هم پیشنهاد هیات امنایی شدن موزه هنرهای معاصر تهران را کاملاً تأیید می کنم. اما تا زمانی که اعتماد متقابل میان جامعه هنری و عوامل سیاست گذار در وزارت ارشاد به وجود نیاید، باز هم شاهد چنین سوظن ها و مشکلاتی خواهیم بود. باید در درجه نخست قبل از بررسی مسائل موزه، سعی کنیم با ذهنیت سازنده، نه ذهنیت سودجویانه و فرصت طلبانه به موضوع بپردازیم.
در همه جای دنیا موزه هایی که با هزینه مردم راه اندازی می شود همچون موزه هنرهای معاصر تهران در اختیار دولت است و به بخش خصوصی واگذار نمی شود. چرا که بخش خصوصی درصدی از مسائلش اقتصادی است و ابتدا مسائل اقتصادی خود را در نظر می گیرد و پس از آن به مسائل فرهنگی توجه می کند و اگر مسائل اقتصادی آن تامین نشود، مسائل فرهنگی دغدغه اش نخواهد بود.
اگر نگاهی به موزه های خصوصی دنیا بیاندازیم به طور مثال موزه «پل گتی» در آمریکا را یک میلیاردر نفتی به نام پل گتی راه اندازی کرده است که بعد از رسیدن به یک رفاه اقتصادی به فکر فرهنگ و هنر افتاده است و با خرید آثار هنری از محل درآمدهای شخصی خود موزه تشکیل داده است. او می تواند به تنهایی درباره موزه و آثارش تصمیم گیری کند اما با این حال او نیز از حضور هیات امنا و صاحبنظران در مدیریت موزه اش بهره می گیرد.
موزه هنرهای معاصر تهران که در سطح دنیا شناخته شده است و دارای ارزش های خاص خود است، نمی تواند مثل یک اداره فعالیت کند. باید فضا، روابط و کارکنان آن استثنایی باشند و این فضای استثنایی نمی تواند با این درآمدهای اندک اداره شود. راه حل آن هم این است که فرهنگ، مسئله اساسی دولت باشد.
به اعتقاد من باید به صورت استثنا ردیف بودجه خاصی را برای موزه هنرهای معاصر تهران اختصاص دهند که این بودجه برای سایر اماکن فرهنگی مورد مصرف قرار نگیرد. باید کارشناسان متخصص برای موزه استخدام کنند. سایت موزه را روزآمد کنند، آثارش را مستندسازی کنند و اینها هزینه بردار است.
اما با این حال تا زمانی که این ذهنیت سودجویانه در وزارت ارشاد حضور داشته باشند و موزه هنرهای معاصر تهران را ملک شخصی خود بدانند که تصور کنند هر کاری می توانند با موزه انجام دهند، این مشکلات هست و بنابراین ابتدا باید این ذهنیت ها را پاک کرد.
آقایی: لازم است به نکته مهمی در این زمینه اشاره کنم. طبق صحبت جناب کلهر نیا در جلسه ای که با حضور آقای مرادخانی و برخی هنرمندان برگزار شده است، اعلام شده که برای مرمت کردن تأسیسات و بنای موزه باید مناقصه برگزار شود که این سخنی درست و راهکاری قانونی است. اما راهکار دیگری هم وجود دارد به نام ترک تشریفات که در اختیار وزیر است و در صورت صلاحدید، وزیر می تواند دستور ترک تشریفات بدهد و اعلام کند که این موزه به دلیل اهمیت بسیار زیاد در شیوه مرمت، به این شرکت خاص واگذار شود. همان طور که بارها این اتفاق افتاده است.
این چیز پیچیده ای نیست و مدیران ارشد باید پیگیر موضوع ترک تشریفات باشند. چرا که ممکن است در این مناقصه شرکتی برنده شود که متوجه اهمیت موزه هنرهای معاصر تهران به لحاظ معماری فاخر آن نباشد و بسیار ساده انگارانه به این موضوع نگاه کند. اما ابزار قانونی برای این مسئله نیز وجود دارد که نباید به خاطر این که نمی خواهیم رنج استفاده از ابزار قانونی را به جان بخریم به راهکارهای دیگری فکر کنیم. خوشبختانه راهکار مناسب قانونی وجود دارد.
اگر ما به دنبال این هستیم که موزه زیرمجموعه دولت باقی بماند به این دلیل است که دولت ها به دنبال منفعت طلبی مالی نیستند و طبق قانون، دولت به دنبال به حداکثر رساندن رفاه در جامعه است. یعنی به دنبال فایده است نه منفعت. برخلاف بخش خصوصی که به دنبال منفعت است.
به همین دلیل موزه هایی با چنین گنجینه هایی همه جای دنیا دولتی هستند. مگر آن که افراد سرمایه دار با سرمایه شخصی خود موزه راه اندازی کنند. همچون آقای بایلر که به صورت خصوصی و شخصی در بازل سوییس «موزه بایلر» را راه اندازی کرده است که حتی این موزه ها نیز هیات امنایی اداره می شوند و این روال حرفه ای اداره کردن موزه هاست.
اگر موزه به صورت هیات امنایی اداره شود، می تواند درآمدزا باشد. به طور مثال موزه های دنیا آثار هنری خود را روی لیوان ، کیف ، چتر و... چاپ می کنند و ارزان قیمت به بازدیدکنندگان می فروشند. اما میزان این فروش ها به اندازه ای زیاد است که درآمدهای موزه را تامین می کند.
در بازدیدی که از موزه لوور داشتم، رییس این موزه به تعطیلی بخش شرقی این موزه برای مرمت اشاره کرد که به گفته وی مبلغ ۴۰۰ هزار یورو هزینه مرمت این بخش بود و از محل درآمدهای بخش امانت سپاری ها هزینه این مرمت را به دست آورده بودند.
موزه ها فی نفسه می توانند درآمدزا باشند اما سازوکار قانونی آن باید طی شود و به دنبال این نباشیم که در کوتاه مدت به نتیجه برسیم. متاسفانه ما همیشه سعی می کنیم مشکلات را دور بزنیم. اما بهتر است به این مشکلات ورود کنیم و اکنون که این موضوع رسانه ای شده و آقای وزیر هم در جریان هستند می توان صحبت کرد و این موضوع را با راهکار قانونی حل کرد.
اگر معاون وزیر ارشاد وضعیت موزه برایش بسیار مهم است، می تواند پیگیر این موضوع باشد که از طریق وزیر ارشاد حاد بودن وضعیت موزه را پیگیری کند و بودجه لازم برای رسیدگی به موزه را دریافت کند. چون وزیر اختیاراتی دارد که قانون به او داده است و می تواند از اختیاراتش به نفع موزه استفاده کند.
به هر حال این موضوع آنقدر بغرنج نیست که برای حل آن به فکر واگذار کردن موزه باشیم. همه این مسائل راهکار قانونی دارد و بهتر است مدیران ما به دنبال پیگیری و راه حل های قانونی باشند تا بهتر به نتیجه برسند.
* وضعیت تأسیسات موزه در چه شرایطی قرار دارد و هزینه بازسازی آن چقدر است؟
آقایی: سیستم تأسیسات موزه هنرهای معاصر تهران بعد از نزدیک به چهل سال همچنان خراب است، کل بودجه مورد نیاز برای اصلاح سیستم تهویه موزه که بیش از ۱۰ سال از خرابی آن می گذرد، حدود ۸۰۰ میلیون تومان است.
از میان بودجه های چند ده میلیاردی و چند صد میلیاردی که به دفتر طرح های عمرانی وزارت ارشاد وارد می شود، فقط کافی است یک بار اعتبارات موزه را صرف خود موزه کنند تا همه مشکلاتش برطرف شود. اعتبار سال قبل موزه هنرهای معاصر تهران حدود سه میلیارد تومان بود و اگر این بودجه به موزه اختصاص می یافت همه مشکلات تأسیسات و عمرانی موزه برطرف می شد.
اما مسئله این است که مدیران ارشد ما که باید پیگیر گرفتن بودجه های عمرانی باشند در این زمینه فعال نیستند و مدیران دفتر طرح های عمرانی وزارت ارشاد هم متاسفانه در این زمینه قصور دارند و ظاهراً به مکان هایی که بیشتر علاقه دارند، رسیدگی می کنند نه آن چه ضرورت دارد.
* گفته می شود صرفاً شرکت خاصی که نقشه های موزه را در اختیار دارد، می تواند کار مرمت موزه را انجام دهد. این طور است؟
آقایی: وقتی که موزه هنرهای معاصر تهران افتتاح شد هنوز بخشی از کارهای عمرانی آن باقی مانده بود. مثل کانال کشی هواسازها که به پایان نرسیده بود چون قرار بود که تحویل نهایی موزه یک سال بعد از افتتاح موزه باشد که بعد هم انقلاب اسلامی ایران رخ داد و بعد از آن موزه به کسی تحویل داده نشد.
در دوران گذشته نقشه های اجرایی را روی اوزالیدهای بزرگ می گرفتند و الان این نقشه های اجرایی وجود ندارد. معماری موزه هم بسیار پیچیده است. یعنی اگر سقف گالری ۶ آب می دهد، این گونه نیست که سقف همین نقطه را سوراخ کنیم که مشکل نشت آب رفع شود. ممکن است گالری شماره ۳ دچار مشکل شده و چون سقف آن شیب است به گالری شماره شش نفوذ کرده است.
نقشه های اجرایی موزه الان وجود ندارد و همین کمی کار را سخت کرده است. البته پسر مهندس پورفتحی که کارهای اجرایی را انجام می دادند، اعلام کرده است شاید بتوان این نقشه های اجرایی موزه را در انبارهایمان پیدا کنیم که ما به دنبال به دست آوردن این نقشه ها هستیم.
اما اینطور نیست که فقط یک شرکت خاص قادر به مرمت بخش های مختلف موزه باشد اما لازم است هر کسی برای کار کردن در موزه، حتماً معماری موزه را به خوبی بشناسد. معماری موزه متشخص ترین معماری شهر تهران است و کسانی سال هاست روی این معماری کار کرده اند و با آقای دیبا معمار این موزه نیز در ارتباط هستند.
«گروه معماران دوران تحول» سال ها روی معماری موزه کار کرده اند و بارها با آنها جلسه داشته ام. آنها معتقدند که باید ابتدا مطالعات آسیب شناسی برای موزه انجام شود که ببینیم به چه چیزهای نیاز دارد. به اعتقاد آنها این کوته‌بینانه است که فکر کنیم برای مرمت بخشی از سقف موزه که نشت آب دارد همان نقطه را مرمت کنیم و کار مرمت تمام شود. موزه نزدیک به چهل سال است که از عمرش می گذرد و هر بنایی که سی سال از عمرش بگذرد نیاز به تجدید نظر دارد.
حتی اگر لازم است می توان موزه را مدتی برای مرمت تعطیل کرد همان طور که «نشنال گالری» برلین، از امسال به مدت ۵ سال برای مرمت تعطیل خواهد بود و بودجه ای از سوی دولت در اختیارشان قرار گرفته که ظرف ۵ سال کلاً این موزه بازسازی شود. به گفته رییس این موزه فقط یک میلیون دلار هزینه بازسازی گنجینه این موزه شده است. البته با توجه به فقر فضای هنری نمی توان موزه هنرهای معاصر را چندین سال تعطیل کرد ولی برای کارهای ضروری می توان چند ماه تعطیل کرد و مطمئنم که اهالی هنر این موضوع را به خوبی درک می کنند.
اگر موزه هنرهای معاصر تهران قرار است مرمت شود، نیاز به برنامه ریزی درست دارد. من سال هاست که در موزه کار کرده ام و به این مشکلات کاملاً واقفم. معضل اصلی ما در مرمت، دفتر طرح های عمرانی وزارتخانه است که ردیف عمرانی اختصاصی موزه را برای موزه هزینه نمی کند بنابراین ممکن است مرمتی جزئی در بخشی از موزه انجام دهد و اعلام کند که کل مشکلات عمرانی موزه را برطرف کرده است.
ادامه دارد ...
نظر شما