افتتاح ناقص پالایشگاه خلیج‌فارس/ماه عسل دلالان بنزین ادامه دارد؟

به گزارش خبرنگار مهر، اخبار رسیده از بندر عباس حاکی از آن است که پالایشگاه ستاره خلیج که برای میزبانی از رئیس جمهور در روزهای گذشته آماده شد، نه برای افتتاح هر سه فاز پالایشگاه و نه حتی برای افتتاح فاز اول پالایشگاه؛ بلکه تنها برای واحد بنزین سازی فاز ۱ این پالایشگاهِ ۳۶۰ هزار بشکه ای مهیا شده بود.

از آن روز که زنگنه وزیر نفت در جلسه رای اعتماد مجلس وعده داد که «اتمام طرح‌های تولید بنزین در پالایشگاه‌ها و به ویژه به نتیجه رساندن مرحله به مرحله پالایشگاه ستاره خلیج فارس از اولویت‌های ماست.» نزدیک به چهار سال می‌گذرد و قرار بود که در این چهار سال طبق وعده شفاف او، هر سه فاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس به بهره برداری برسد که در نتیجه آن، نه تنها ایران به خودکفایی بنزین دست می‌یافت؛ بلکه روزانه در حدود ۲۵ میلیون لیتر بنزین را می‌توانستیم به کشورهای دیگر صادر کنیم.

تعویق ۴ ساله قول وزیر نفت؛ ز قول تا عمل

اگرچه رویکرد کلی وزارت نفت در دولت یازدهم، تمرکز بر حوزه بالادست نفت و افزایش تولید و صادرات خام آن بود، اما اهمیت پالایشگاه راهبردی ستاره خلیج فارس اجازه سکوت به مسئولان در این زمینه را نداد و وزیر نفت از موقع حضور خود در جلسه رای اعتماد مجلس در اواخر مردادماه ۹۲، وعده افتتاح آن را داد. همچنین معروف است که وزیر نفت هر هفته برای به سرانجام رسیدن این پروژه جلسه برگزار می‌کرد و بنابراین، زنگنه بلافاصله بعد از نشستن بر صندلی وزارت نفت در دولت یازدهم، زبان انتقاد بر مدیریت این پروژه پالایشگاهی و پیشرفت فیزیکی آن در دولت‌های گذشته گشود و ضمن تاکید بر لزوم شتاب گرفتن ساخت این پالایشگاه گفت: «این طرح در حال حاضر نشان دهنده یک اغتشاش مدیریتی است که می‌توان از آن به عنوان موردی خاص برای تدریس استفاده کرد. پس از گذشت ۸ سال و اندی از شروع پروژه، این طرح هنوز به نتیجه نرسیده است. پیشرفت کنونی آن مایه شرمساری است.»

خلاصه آنکه تمام ظواهر امر حاکی از آن بود که وزارت نفت تصمیم قاطع بر خودکفایی بنزین و قطع واردات آن و همچنین افتتاح کامل پالایشگاه نیمه ساز ستاره خلیج فارس دارد. پالایشگاهی که با حدود ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی به دولت یازدهم تحویل شده بود. اما آنچه طی حدود چهار سال دولت روحانی در عمل اتفاق افتاد، همانی بود که زنگنه وزیر نفت بارها بی‌پرده و شفاف در مورد عدم اعتقاد خود به پالایشگاه سازی بیان کرده بود.

به طور کلی، به نظر می‌رسد وزیر نفت و مدیران این وزارتخانه نوعی از رویکرد شعارگونه را برای تکمیل و افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس در پیش گرفته اند. به طوری که اظهارنظر راجع به این پالایشگاه و وعده افتتاح آن به نُقل شیرین مصاحبه‌های آنها تبدیل شده است؛ اما مطابق گزارشات رسمی که به خبرگزاری مهر رسیده است سرعت پیشرفت فیزیکی این پالایشگاه طی سه سال اخیر کاهش چشمگیری داشته است. نمودار زیر میزان پیشرفت فیزیکی این پالایشگاه بر حسب درصد در هر سال را نشان می‌دهد.

۳ سال تا افتتاح ابرپالایشگاه ستاره خلیج فارس

 طی چهار سال اخیر، مسئولان دولتی بیش از ۵۰ مرتبه در مورد پالایشگاهی که هنوز ساخته نشده است، سخن گفته‌ و آن را جزء افتخارات خود دانسته‌اند. پالایشگاهی که طبق وعده وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، قرار بود هر سه فاز آن تا سال ۹۵ به بهره برداری برسد؛ اما حالا خبرها حاکی از آن است که حتی افتتاح کامل فاز اول آن هم در این دولت محقق نشده و به تابستان ۹۶ موکول شده است. به گفته کارشناسان اتمام فازهای ۲ و ۳ و بهره برداری کامل از این پالایشگاه حداقل ۲ سال دیگر زمان می‌برد.

از طرف دیگر هم عملکرد ضعیف دولت در زمینه کاهش مصرف بنزین به علت عدم گسترش زیرساخت حمل و نقل عمومی، تلاش برای حذف تدریجی کارت سوخت و مواردی از این دست، به گونه ای بود که واردات بنزین نسبت به سال ۹۲ بیش از ۶۰۰ درصد افزایش داشت و از ۸/۱ میلیون لیتر در روز به ۷/۱۳ میلیون لیتر در سال ۹۵ رسید.

همچنین طبق وعده مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی قرار بود با روی کار آمدن فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس ایران در سال ۹۶ هیچگونه واردات بنزین نداشته باشد و برای اولین بار در طول تاریخ کشور، ایران صادرکننده بنزین شود؛ اما با روندی که مصرف و واردات بنزین در سه سال اخیر طی کرده است مطمئنا در سال ۹۶ نیز همچنان وارد کننده بنزین خواهیم بود و دست دلالان و واردکنندگان بنزین باز هم از این سفره محروم نخواهد شد.

گفتنی است پالایشگاه ستاره خلیج فارس از اهمیت راهبردی و استراتژیکی برخوردار است؛ زیرا به تنهایی قادر است به اندازه ۵۵ درصد تمام پالایشگاه‌های کشور بنزین تولید ‌کند. این پالایشگاه با تولید روزانه ۳۶ میلیون لیتر بنزین، ایران را از وارد کننده به صادرکننده بنزین تبدیل می‌کند و برای حدود ۱۰ سال به کار دلالان بنزین پایان می دهد. اما پس از حدود ۱۰ سال در صورتی که پالایشگاه جدیدی در کشور ساخته نشود به دلیل رشد جمعیت و رشد میزان مصرف دوباره نیاز به واردات بنزین در کشور ایجاد می شود.