آنچه باید درباره بیماری‌های مربوط به پا بدانید

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها- مهتاب خیری: پا اولین و تنها سطح تماس بدن با زمین است و هر گونه تغییر، بدشکلی یا ناهنجاری منجر به تغییرات و فشار به مفاصل و استخوان‌ها می‌شود. روزانه از پاها در هنگام راه رفتن، دویدن، پریدن و بالا رفتن به درستی استفاده نمی‌شود و طبیعتاً این امر باعث بروز مشکلات عدیده‌ای می‌شود. پای انسان همواره در معرض مشکلات و بیماری‌های مختلف قرار دارد. مشکلاتی که ممکن است جنبه ارثی داشته باشند یا بر اثر تأثیرات محیطی و سبک نادرست زندگی به‌وجود آیند. در هر حال نادیده گرفتن این مشکلات از سوی فرد و عدم درمان به موقع آنها می‌تواند در درازمدت عوارض جدی و جبران‌ناپذیری را ایجاد کند و متأسفانه بسیاری از مردم کشور ما توجه چندانی به مشکلات پای خود ندارند و این موضوع موجب شده تا مشکلات پا بسیار شایع باشد. از آن جایی که در اصفهان از هر پنج نفر یک نفر دردپا را تجربه کرده و با اختلالات پا و درد پا به نوعی درگیر هستند و کسب اطلاعات در خصوص سلامت پا حائز اهمیت است از این‌رو بر آن شدیم تا با دکتر فاطمه پُل عضو گروه ارتوز و پروتز دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت‌وگویی داشته باشیم که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

مشکلات و بیماری‌های شایع پا کدامند؟

ببینید به‌طور کلی مشکلات شایعی که پا را تهدید می‌کند شامل این موارد هستند:

پادرد، صافی کف پا، خار پاشنه، زخم پای دیابتی، بیماری‌های پوستی، هالوس‌والگوس، سیاتیک، انگشت و ناخن، پیچ‌خوردگی و دررفتگی، نقرس، واریس، زانو درد است.

درباره هر یک از بیماری‌های پا توضیح بفرمایید.

۱. پادرد

درد قوس کف پا یا در اصطلاح عامیانه همان پادرد، به دلیل ایجاد التهاب در وسط (یا قسمت میانی) بافت کف پا اتفاق می‌افتد که موجب کشیدگی حدفاصل انگشتان تا پاشنه در کف پا می‌شود.

این مشکل غالباً در افرادی که انواع مشکلات ساختاری مانند کف پای صاف دارند رایج است. در صافی کف پا بافت‌های کف پا به خاطر کاهش قوس کف پا تحت کشش دائم قرار می‌گیرد و به خاطر این کشیدگی دچار آسیب‌های میکروسکوپی درد در این ناحیه می‌شود.

۲. صافی کف پا

کف پای صاف عارضه‌ای است که در آن بیماران فاقد قوس‌های استاندارد درکف پا هستند و می‌تواند ارثی یا اکتسابی باشد.

قوس‌های کف پا در افراد عادی، بخشی از نیروهایی که از طرف زمین به بدن اعمال می‌شود را کاهش می‌دهد اما در افراد با کف پای صاف میزان زیادی از این نیروها به دلیل فقدان قوس پا، به بدن وارد شده و در درازمدت منجر به بروز عوارض در مفاصل بدن می‌شود.

کف پای صاف اکتسابی می‌تواند به دلایل مختلفی مثل چاقی، آسیب‌ها و ضربات مختلف به پا یا مچ پا، التهاب مفصلی روماتیسمی، دیابت، شکستگی و یا دررفتگی، بعضی ار بیماری‌ها نظیر آرتریت روماتوئید، مشکلات عصبی، افزایش سن و بارداری ایجاد شود.

۳. خار پاشنه

این عارضه هنگامی ایجاد می‌شود که فاشیای کف پا (‌که از پاشنه به سمت انگشتان امتداد دارد) در محل اتصال با پاشنه دچار پارگی می‌شود. چون خون‌رسانی در این ناحیه بسیار کم است، احتمال درمان و التیام آن نیز کاهش می‌یابد. بنابراین درصورت بروز و عدم‌درمان به‌موقع، این مشکل توسعه می‌یابد و شدت درد و پارگی بیشتر می‌شود و فرد احساس ناراحتی و درد در قسمت پاشنه به‌ویژه بعد از استراحت و اوایل صبح دارد. عدم توجه به علائم این بیماری، موجب تشدید آن و افزایش درد خواهد شد.

۴. زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی در افراد مبتلا به دیابت بسیار شایع است و در اکثر مواقع به خاطر توزیع نامناسب فشار در پا ایجاد می‌شود. پوست نواحی تحت فشار زیاد در پا آسیب می‌بیند و درصورت پارگی پوست لایه‌های زیرین تحت تماس با آلودگی‌ها قرار می‌گیرد و باعث ایجاد عفونت در بافت‌ها و استخوان می‌شود.

البته مراقبت از پا می‌تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند. درمان زخم پای دیابتی و درد پا در دیابت بسیار متنوع است و بستگی به علت ایجاد آن دارد. در این مورد حتماً باید با پزشک مشورت کنید زیرا زخم پای دیابتی و وجود هرگونه آلودگی در زخم، می‌تواند احتمال قطع عضو یا اندام را در پی داشته باشد.

۵. بیماری‌های پوستی

بیشترین مواردی که در مورد بیماری‌های پوستی پا گزارش شده‌اند، مربوط به پینه و میخچه هستند. میخچه ظاهری سفید، توسی، زرد یا قهوه‌ای دارد، در مرکز سفت‌تر هستند و و اندازه آنها کوچک‌تر از پینه است. این عارضه معمولاً دردناک نیست و بیشتر در کف پا به ویژه در سینه پا و پاشنه ایجاد می‌شود. علائم آن شامل درد، ورم اطراف میخچه و احساس ناراحتی هنگام فشار مستقیم است و بیشتر در بانوانی که از کفش‌های تنگ استفاده می‌کنند شایع است.

پینه‌ها هم که از دیگر بیماری‌های پوستی پا هستند، معمولاً در کف پا به‌ویژه در سینه پا و پاشنه ایجاد می‌شوند. پینه‌ها سایز و اشکال مختلفی دارند، از میخچه بزرگ‌تر و معمولاً بدون درد هستند.

۶ . هالوس‌والگوس

این اختلال که با عنوان انحراف یا کجی شست پا نیز شناخته می‌شود، یک ناهنجاری استخوانی در مفصل شست پا است که در بیشتر موارد به علت اختلالات ساختاری و بیومکانیکی در پا ایجاد می‌شود. در گذشته استفاده از کفش‌های نامناسب (پنجه باریک) را علت ایجاد این اختلال می‌دانستند اما امروزه ثابت شده است که اختلالات ساختاری پا به ویژه پرونیشن (صافی کف پا) نیز باعث بروز این اختلال می‌شود.

زاویه شست پا در این بیماران به طرف دیگر انگشتان پا متمایل می‌شود و مرور باعث درد و محدودیت حرکتی می‌شود و حتی روی سایر انگشتان هم تأثیر منفی می‌گذارد و باعث ایجاد بدشکلی‌ها و دفورمیتی‌هایی در انگشتان می‌شود.

۷ . سیاتیک

درد سیاتیک به‌دلیل تحریک عصب سیاتیک که طویل‌ترین عصب بدن است ایجاد می‌شود و اغلب در قسمت تحتانی کمر، پشت ران و گاهی پشت ساق احساس می‌شود. این درد می‌تواند از یک درد خفیف تا درد تیرکشنده متفاوت باشد.

سیاتیک معمولاً هنگامی ایجاد می‌شود که عصب در طول مسیر خود تحت فشار و یا گیرافتادگی باشد. بیرون زدگی دیسک، رشد خار استخوانی در مهره‌ها و بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت از عوامل مهم بروز آن هستند و عواملی مانند سن، چاقی، شغل و اختلالات ساختاری در ایجاد آن موثرند.

۸. مشکلات انگشت و ناخن

مهمترین مشکل انگشت و ناخن که بسیاری افراد از آن شکایت دارند بیماری‌ای موسوم به ناخن فرورفته در گوشت است که معمولاً به‌دلیل خرد شدن ناخن یا فشردگی ناخن در پوست ایجاد می‌شود. علائم این عارضه دردناک که معمولاً در انگشت بزرگ پا ایجاد می‌شود، با پوشیدن کفش‌های تنگ بیشتر می‌شود و در موارد حاد با عفونت همراه است.

۹. پیچ‌خوردگی و دررفتگی

پیچ‌خوردگی و شکستگی مچ پا یکی از شایع‌ترین آسیب‌های ناحیه مچ پا هستند. مکانیسم پیچ‌خوردگی مچ پا، چرخش مچ به داخل یا خارج در حین راه رفتن یا دویدن است که می‌تواند منجر به آسیب بافت‌های نرم و رباط‌های مچ پا شود. البته اگر فرد بتواند روی پای آسیب‌دیده راه برود احتمال آسیب جدی کمتراست اما حتی در این صورت هم نباید به فعالیت خود ادامه دهد و باید به پزشک مراجعه کند.

شکستگی نیز همان‌طور که از نام آن پیداست به معنای آسیب ساختاری استخوان است و از یک ترک‌خوردگی ساده تا شکستگی‌های پیچیده را شامل می‌شود. شکستگی‌ها بر اثر ضربه، نیرو یا فشار بیش از حد ایجاد می‌شوند و قدرت استخوان در بروز شکستگی و شدت آن بسیار موثر است.

۱۰. نقرس

نقرس التهاب و درد در مفصل به دلیل افزایش اوریک اسید است که می‌تواند قسمت‌هایی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. شایع‌ترین محل درگیری انگشت بزرگ در پا و گاهی زانو است. این عارضه می‌تواند ارثی یا اکتسابی باشد، در مردان بیش از زنان اتفاق می‌افتد، در سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی رایج‌تر است و معمولاً با تجویز مناسب دارو، به‌طور کامل درمان می‌شود. مصرف بیش از حد مواد پروتئینی، آسیب‌دیدگی‌های خفیف پا و همچنین چاقی، استرس و استفاده بیش از حد الکل در بروز این عارضه موثر است.

۱۱. واریس

واریس هنگامی رخ می‌دهد که دریچه‌های کنترل‌کننده جریان خون در سیاهرگ‌ها دچار نارسایی شوند و به فعالیت طبیعی خود ادامه ندهند. در این حالت دیواره سیاهرگ‌ها دچار تورم و برآمدگی‌های پیازمانند می‌شوند. واریس به‌طورعمده در دیواره وریدهای قسمت تحتانی ساق پا دیده می‌شود. علت اصلی زمینه در این عارضه، افزایش فشار سیاهرگی است که در شرایطی مانند سرپا ایستادن‌های طولانی، بارداری و ضربه می‌توانند فرد را در معرض ابتلاء قرار دهند که البته زمینه ارثی و نقایص دیواره عروقی نیز در ایجاد آن مؤثر هستند. اقسام دیگری از واریس مانند واریس مری و واریکوسل نیز وجود دارند که مکانیسم مشابهی دارند.

۱۲. زانو درد

زانودرد یا در اصطلاح پزشکی آرتروز (استئوآرتریت) که بر اثر از بین رفتن لایه غضروفی مفاصل ایجاد می‌شود، یک بیماری پیش‌رونده است که به مرور زمان و با افزایش سن ایجاد می‌شود و معمولاً با درد، ورم، سفتی، محدودیت حرکتی واحساس داغی در مفصل همراه است. سابقه آسیب، چاقی، جنسیت، اختلالات ساختاری و… می‌تواند در ایجاد آن تأثیرگذار باشد. این عارضه که به مرور بیشتر می‌شود.

بهترین روش‌های متداول درمان سیاتیک، واریس و زانو درد کدامند؟

درمان سیاتیک بستگی به علت ایجاد و شدت درگیری دارد و در بیشتر موارد با روش‌های غیرجراحی (استراحت، کفش طبی و…) درمان‌پذیر است اما در افراد دچار عدم‌کنترل دفع با ضعف در اندام تحتانی، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد.

روش‌های درمانی متداول برای بیماری واریس شامل استفاده از جوراب‌ها یا بانداژهای طبی، اسکلروتراپی، درمان با لیزر و درمان‌های جراحی هستند.

روش‌های درمانی برای کاهش درد و درمان زانو درد شامل کاهش وزن، استفاده از کفی طبی و کفش مناسب، استفاده از زانو بند، مصرف داروهای ضد التهاب، تزریق کورتون، تزریقPRP، فیزیوتراپی و کاردرمانی و در موارد حادتر روش‌های درمانی جراحی آرتروسکوپی، استئوتومی و تعویض مفصل است.

دستگاه اسکنر سه بعدی تمام بدن و اسکن فشار کف پا چیست؟

این اسکنر سه بعدی، شکل سه بعدی را با خطای کمتر از شش صدم میلی‌متر در اختیار درمانگر قرار داده و اسکن فشار کف پا در حالت ایستادن و راه رفتن تمام الگوهای فشار کف پا را به درمانگر نشان می‌دهد.

مجموعه اطلاعات دو دستگاه، در طراحی و ساخت ارتوز و بهبود و کنترل انحرافات اسکلتی و عضلانی کمک می‌کند، همچنین بر اساس داده‌های حاصل از دستگاه‌ها و یافته‌های بالینی درمانگر پس از تشخیص، اقدام به طراحی و ساخت کفی‌ها و صندل‌های طبی در نرم افزارهای طراحی می‌کند.

کاربرد این دستگاه در اختلالاتی همچون صافی کفی پا، قوس بیشتر از اندازه کف پایی، خارپاشنه، انحرافات زانو و مچ همچنین پیشگیری، بهبود و جلوگیری از عود مجدد زخم‌های دیابتی است.

برای ارائه مشاوره و تشخیص و درمان پا باید به کجا مراجعه کرد؟

مردم می‌توانند از شنبه تا چهارشنبه از هشت صبح تا سه بعدازظهر به دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مراجعه یا با شماره ۳۷۹۲۵۰۹۶ جهت دریافت نوبت تماس بگیرند، همچنین با مراجعه به بیمارستان تخصصی عسکریه از ارائه خدمات مشاوره و تشخیص و درمان برخوردار شوند.